کارهایی که هنگام فوت عزیزان باید انجام داد

۱- دریافت گواهی فوت

معمولا پزشک مستقر در بیمارستان یا آرامستان با دیدن علائم و علت فوت گواهی فوت را صادر می‌کند. (برخی از پزشکان می توانند در خانه هم این گواهی را صادر کنند.) در صورتیکه علت فوت مشکوک باشد، جسد به پزشک قانونی منتقل می شود.

۲- اطلاع به دوستان و آشنایان جهت حضور در مراسم تشییع

بعد از فوت عزیزمان باید خبر فوت را به اطلاع آشنایان و اقوام نزدیک رساند و از آن‌ها خواست تا به سایرین نیز اطلاع‌رسانی کنند. بهتر است خبر فوت را ناگهانی به اقوام نزدیک ندهیم زیرا ممکن است منجر به سکته و شوکه شود.

۳-انتقال پیکر به سردخانه یا غسالخانه

این مرحله ممکن است برای همه متوفی‌ها وجود ندارد و بستگی به زمان فوت و زمان برگزاری مراسم تشییع جنازه دارد. گاهی ممکن است به علت دور بودن اقوام درجه اول منتظر آمدن آنها و سپس برگزاری مراسم تدفین بپردازیم، در صورتیکه این موضوع وجود ندارد می توانید پیکر را به آرامستان جهت انجام فرآیند تدفین انتقال دهید.

۴-آماده کردن منزل برای مهمان‌های شهرهای دیگر

بعد از اطلاع رسانی به اقوام و آشنایان آنهایی که در شهرهای دیگر زندگی می کنند برای مراسم ختم و ترحیم به شهر عزیزشان می روند، بهتر است خانه و امکانات لازم را جهت استقرار آنها در نظر بگیرید و با نصب بنر تسلیت و قرار دادن قاب عکس متوفی محیط را آماده کنید.

۵-آماده کردم آگهی ترحیم برای اطلاع رسانی

بهتر است درابتدا متنی آماده کنید و از طریق پیامک یا شبکه های اجتماعی برای اقوام و آشنایان خود ارسال کنید و با اعلام خبر درگذشت متوفی، آن‌ها را به مراسم تشییع پیکر عزیز از دست رفته دعوت کنید. سپس اقدام به تهیه آگهی ترحیم با عکس متوفی نمایید و آنها را در محل سکونت نصب کنید، نمونه های متن آگهی ترحیم در سایت تشریفات بهش موجود است که می توانید از آنها استفاده کنید.

6-هماهنگی با آمبولانس

باید با آمبولانس حمل جنازه هماهنگ کنید که اگر پیکر متوفی در منزل قرار دارد و یا در بیمارستان است به آرامگاه شهرتان منتقل شود، بعضی افراد از آمبولانس می‌خواهند که متوفی را ابتدا به جلوی منزل متوفی بیاورد سپس به آرامگاه منتقل کنند.

در مشهد برخی افراد متوفی را به طواف حرم امام رضا (ع) می برند  به این صورتکه آمبولانس جنازه را به ورودی خیابان نواب برده و از آنجا به داخل حرم و سپس صحن کوثر انتقال داده می شود، در صحن کوثر بر جنازه میت نماز خوانده می شود و سپس به آمبولانس منتقل می شود.

7-انجام کارهای اداری دفن

برای انجام فرآیند دفن کارت ملی و شناسنامه متوفی و مدارک یکی از اقوام درجه اول به همراه گواهی فوت پزشک لازم است که از طریق آنها اجازه دفن و کفن صادر می‌شود. (در مشهد معمولا این فرآیند در بهشت رضا انجام می شود). بعد از این مرحله، اگر از قبل قبر خریداری ‌شده باشد آن قبر برای دفن آماده می شود در غیر این صورت باید اقدام به خریداری قبر نمایید، معمولا قبر ها یک تا سه طبقه ساخته می شود.

در صورتی که میخواهید از قیمت قبر در مشهد آگاه شوید مقاله "قیمت قبر در مشهد" را مطالعه نمایید.

8-تحویل کفن از پیش‌خریداری‌شده

بسیاری از افراد، معمولا در سفارهای زیارتی برای خود کفن خریداری می‌کنند و قبل از فوتشان به اطرافیانشان می‌سپارند تا هنگام کفن و دفن از آن استفاده کنند. ولی اگر متوفی شما کفن را تهیه نکرده اصلا نگران نباشید، چرا که غسالخانه همه آرامگاه‌ها انواع وسایل مورد نیاز را دارد و هزینه آن را نیز هنگام مراحل اداری می‌گیرند.

9-فرستادن متوفی برای غسل میت

 در این مرحله از مراحل مراسم ختم، پیکر متوفی توسط آمبولانس به غسالخانه آرامگاه شهرتان فرستاده می شود (در مشهد غسل میت در بهشت رضا انجام شده و سپس به مکان دفن منتقل می شود). برخی از اقوام و خانواده‌ها رسم دارند که متوفی را توسط آشنایان خودشان غسل دهند و با هماهنگی می‌توانند این کار را انجام دهند (این موضوع در شهرهای بزرگ امکان پذیر نیست).

بعد از غسل میت جنازه برای تایید به شما نشان داده شده و سپس توسط آمبولانس به مکان دفن یا در صورت تمایل به آخرین دیدار در منزل متوفی منقل می شود.

10-اجاره اتوبوس یا مینی بوس برای انتقال مهمانان از خانه متوفی به آرامگاه

معمولا بسیاری از اقوام و آشنایان نزدیک بعد از شنیدن خبر فوت در منزل متوفی حضور می یابند، گاهی اوقات لازم است که برای انتقال آنها به آرامگاه و سپس به رستوران برای پذیرایی وسیله تهیه نمایید، در صورتیکه احتمال این موضوع را می دهید بهتر است با آژانس های کرایه اتوبوس و یا اتوبوسرانی از قبل هماهنگ کنید.

11-تهیه تجهیزات رفاهی در آرامگاه

معمولا آرامگاه ها به علت عدم وجود درخت آفتاب شدیدی دارد که میهمان ها و افراد حاضر در مراسم دفن را آزار می دهد، برای همین اجاره سایه‌بان و صندلی برای محل دفن می تواند برای میهمان های شما مناسب باشد. تهیه سایبان و صندلی برای مراسم دفت توسط تشریفات ترحیم بهشت انجام می شود.

12-انجام مراسم دفن

پس از غسل میت و کفن‌پوش کردن متوفی، جنازه آماده خواندن نماز میت است، معمولا آرامگاه‌ها روحانی مخصوص این کار را در محل دارند و نماز میت قرائت می‌شود، شما هم می توانید خودتان نیز از روحانی خاصی دعوت کنید تا او نماز میت را به جای آورد.(اگر در مشهد باشید نماز میت توسط خادمان انجام می شود). پس از انتقال میت به محل دفن می توانید از مداحان حاضر در آرامستان (اگر از تشریفات ترحیم خدمات گرفته اید این کار توسط تشریفات انجام می شود) درخواست کنید تا در هنگام انتقال جنازه (با ذکر عزت و شرف لااله الا الله و عزت و بزرگی رسول خدا) و پس از دفن اقدام به خواندن دعا و ذکر مصیبت نمایند.

پس از قراردادن متوفی در قبر معمولا یکی از اعضای خانواده‌ میت، قسمتی از کفن باز می‌شود تا صورت متوفی معلوم شود و برای آخرین بار با متوفی خداحافظی شود و عمل تلقین انجام شود. پس از ادای آداب اسلامی، روی پیکر معمولا بلوک‌های قرار داده می‌شود و سپس روی آن خاک ریخته می‌شود.

درصورتیکه هوا بیش از حد گرم و یا سرد بود و وسایل رفاهی آماده نکرده اید بهتر است مراسم دفن و مداحی را طولانی نکنید و بهتر است آب معدنی و یا آبمیوه برای پذیرایی تهیه کنید و در صورتیکه میخواهید میهمان ها را برای صرف نهار و شام دعوت کنید، توسط مداحل به میهمان ها و حاضرین اطلاع رسانی کنید.

اگر برای اقوام درجه اول یا نزدیکان مقدور بود بهتر است تا چند ساعت بر سر مزار متوفی حضور داشته باشند و به خواندن قرآن بپردازند تا از شدت وحشت روح متوفی کاسته شود.

13-رزرو رستوران یا سفارش غذا برای بعد از مراسم تشییع جنازه

معمولا رسم است که مهمانان را بعد از مراسم تشییع جنازه (که معمولا صبح تا ظهر انجام می شود) به رستوران و یا خانه متوفی برای صرف ناهار و یا شام دعوت می کنند. در سر خاک به مداح بگویید تا میهمان ها را برای صرف ناهار و یا شام دعوت کنند، معمولا دو تا سه برابر افرادی که بر سرمزار حاضر شدند در پذیرایی شرکت می کنند.

14-خرید ملزومات لازم برای برگزاری مراسم

خرما و حلوا بخش جدایی‌ناپذیر در برگزاری مراسم ختم و ترحیم هستند. معمولا خرما و حلوا را به شکل ساده جلوی مهمان قرار نمی‌دهند و از خرما و حلوای تزئین‌شده استفاده می‌کنند. اگر زمان کافی ندارید می توانید حلوا و خرما را به تشریفات بهشت سفارش دهید.

15-چاپ آگهی ترحیم

عکسی رسمی و زیبا از متوفی آماده کنید و به مراکز چاپ و تکثیر مراجعه نمایید (اگر متوفی شما خانم باشد، می‌توانید از عکس او استفاده نکنید و جای عکسش تصویر گل بگذارید.) متن ها و اشعار زیادی با طراحی های متفاوت وجود دارد که به شما نشان داده می شود و می توانید از بین آنها انتخاب کنید. در آگهی ترحیم نام متوفی و مکان و زمان مجلس یادبود (اول، سوم یا هفتم) را ذکر کنید، در صورت تمایل می توانید در انتهای آگهی از خانواده‌های نزدیک به متوفی نام برده شود. آگهی را به تعداد مناسب چاپ کنید و به درب منزل متوفی چسبانده و به اقوام و آشنایان نیز بدهید تا آنها نیز در مکان ها مناسب بچسبانند. بهتر است فایل تصویری آگهی را نیز از طراح بگیرید تا بتوانید در شبکه های اجتماعی قرار داده و از طریق پیام رسان ها برای دوستان و آشنایان ارسال کنید.

16- خواندن نماز لیله الدفن و دادن صدقه

ما مسلمان ها رسم داریم که «نماز لیله الدفن یا نماز وحشت» را برای عزیز تازه درگذشته در شب اوّل قبر (روزی که میت دفن می شود) بجا آوریم، بهتر است این نماز در اوّل شب، بعد از نماز عشا خوانده شود. نماز لیله الدفن دو رکعت است و در رکعت اوّل بعد از حمد، یک مرتبه «آیة الکرسى» و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره «انّا انزلناه» خوانده می شود.
در بسیاری از احادیث تاکید شده است که در شب اول قبر به نیت متوفی صدقه داده شود.

17-برگزاری مراسم سلام صبحگاه

معمولا در بسیاری از خانواده ها رسم است که قبل از طلوع صبح اولین روز دفن بر سر مزار متوفی حاضر شوند و با خواندن قرآن و دعا برای متوفی از خدا طلب مغفرت نمایند. مراسم سلام صبحگاه بعد از اذان صبح تا طلوع خورشید انجام می شود.

18- برگزاری مراسم ختم

مهم‌ترین جزء در مراسم ختم و ترحیم، برگزاری مجلس یادبود است که معمولا در روزهای اول، سوم و هفتم برگزار می شود. مراسم را می توانید در مسجد محل سکونت، تالار و یا منزل متوفی برگزار کنید.

برای برگزاری مراسم ختم در مسجد باید به چند مورد دقت کنید، اول اینکه تعداد میهمان های خود را در نظر بگیرید تا برای حضور میهمان ها در مسجد دچار مشکل نشوید، به مواردی همچون نزدیکی به محل سکونت متوفی، جای پارک مناسب و آبدارخانه برای پذیرایی توجه کنید. هزینه رزرو مسجد در مشهد معمولا بین 200 هزار تومان تا دو میلیون و پانصد هزار تومان است.

برای رزرو مسجد در مشهد می توانید به دو طریق اقدام کنید: اول اینکه خودتان بصورت حضوری به مسجد مراجعه نموده و آنجا را رزرو کنید و یا اینکه بدون پرداخت هیچگونه هزینه اضافه آنرا توسط تشریفات بهشت رزرو نمایید.

18-اجاره باند و بلندگو و هماهنگی مداح

با توجه به اینکه بیشتر مساجد سیستم صوتی مناسب برای برگزاری مراسم ختم ندارند، اکثر مداحان حرفه‌ای، خودشان سیستم صوتی، بلندگو و میکروفون دارند که هزینه آن را از شما می‌گیرند. برای برگزاری مراسم ختم با یک مداح هماهنگ کنید تا در مراسم به خواندن قرآن، دعا و ذکر مصیبت بپردازد. درصورتیکه از خدمات تشریفات بهشت استفاده می کنید، هماهنگی مداح و تهیه سیستم صوتی بر عهده تشریفات می باشد.

19-تهیه پک پذیرایی ترحیم

بعد از فراگیر شدن بیماری کرونا، پک پذیرایی مراسم ختم (چه مراسم در آرامگاه برگزار شود و چه در مسجد) در بسیاری از مراسمات برای پذیرایی از میهمان ها ارائه می شود. پک پذیرایی ترحیم میتواند در بسته بندی سلفون، ظروف طلقی یکبار مصرف یا جعبه آماده شود و در آن معمولا میوه تازه (موز، پرتقال، سیب)، کیک و آبمیوه و حلوا و خرمای بسته بندی قرار داده می شود.

برای خرید پک پذیرایی ترحیم در مشهد می توانید با تشریفات بهشت تماس بگیرید.مهمترین ویژگی پک های پذیرایی ترحیم بهشت، قیمت و کیفیت بالا و مناسب آن است.

20- آماده سازی میز ترحیم

معمولا در منزل و یا مسجد مکان برگزاری مراسم ختم، یک میز را به عنوان میز ترحیم در نظر می گیرند که بر روی آن عکس متوفی، شمع، دیس حلوا و خرما قرار می گیرد و این میز با گل های طبیعی تزئین می گردد.

21-تهیه گل برای سر مزار

معمولا در روز سوم یا هفتم بر سر مزار عزیز از دست رفته حاضر می شوند و بر روی قبر پارچه ترمه یا مشکی پهن می کنند. بر روی پارچه معمولا عکس متوفی، دیس حلوا و خرما و سبد گل قرار داده می شود، برخی افراد کل پارچه را با گلبرگ می پوشانند. تزئین قبر متوفی توسط تشریفات بهشت انجام می شود.

22-تهیه سنگ قبر در روز چهلم

بهتر است که تا روز چهلم به فکر تهیه سنگ قبر و نصب آن باشید. معمولا فرزندان متوفی و یا اقوام درجه یک با انتخاب متنی تاثیرگذار به مراکز خرید سنگ قبر می‌روند و درخواست چاپ عکس متوفی و متن دلخواهشان را می‌دهند. نصب سنگ قبر بر عهده آرامستان است و برخی از آرامستانها مانند خواجه ربیع و حرم مطهر امام رضا استانداردهای خاص خود را دارند که باید حتما از آن مطلع شوید.

تشریفات یعنی انجام و رعایت یک سری اصول و قواعد از پیش تعیین شده برای پذیرایی از مهمان.  این اصول شامل مواردی همچون پوشش ظاهری مهمانداران، رعایت اصول بهداشت، نحوه ایستادن و نوع راه رفتن مهماندارن در مراسم , شیوه چیدمان و پذیرایی از مهمان و در نهایت ادای احترام کامل به مهمانان می باشد.